سان‌مگ

 پوست به عنوان بزرگ ‌ترین عضو بدن، محافظی در برابر میکروب‌ها است. ساختار پوست طوری طراحی شده است که دمای بدن را تنظیم می‌کند و حس لامسه را ممکن می‌سازد. لایه‌های اصلی پوست شامل اپیدرم، درم و هیپودرم که مستعد مسائل بسیاری از جمله سرطان پوست، چین و چروک و ضایعات پوستی هستند.

 

 

ساختار پوست در کنار نقش خود به عنوان یک پوشش محافظ، به انسان کمک می‌کند دمای داخلی مناسب را حفظ کند. به علت اینکه پوست مرز بین محیط بیرونی و بدن است خاصیت خود التیام پذیری و تجدیدپذیری دارد. همچنین سد دفاعی در برابر میکروب‌های بیرونی می باشد و ویژگی‌هایی دارد که از بدن در مقابل آسیب‌های فیزیکی، شیمیایی، حرارتی و نوری محافظت می کند. برای آشنایی بیشتر با ساختار پوست و عملکرد آن تا انتهای مقاله با ما همراه شوید.

لایه های پوست

پوست دارای سه لایه اساسی است:

الف- اپیدرم،

ب- درم و

ج- هیپودرم که هر کدام نقش خاصی را در پوست ایفا می‌کنند.

 

اپیدرم پوست

اپیدرم بیرونی‌ترین لایه است. این لایه سد ضد آبی است که به پوست رنگ می‌دهد. نقش‌های اصلی آن عبارتند از:

• ساخت سلول‌های پوستی جدید
• رنگ دادن به پوست
• محافظت از بدن در برابر محیط خارجی

انسان روزانه حدود 500 میلیون سلول پوست می‌ریزد. در واقع، بیرونی‌ترین قسمت‌های اپیدرم از 20 تا 30 لایه سلول مرده تشکیل شده است. این لایه از ساختار پوست به طور مداوم در لایه‌های زیرین خود سلول‌های جدید می‌سازد. در طی زمان 4 هفته، این سلول‌ها به سطح می‌رسند، سفت می‌شوند و جایگزین سلول‌های مرده می‌شوند.

کراتینوسیت‌ها شایع‌ترین نوع سلول در لایه اپیدرم هستند. وظیفه آن‌ها این است که به عنوان یک مانع در برابر باکتری‌ها، انگل‌ها، قارچ‌ها، ویروس‌ها، گرما، اشعه ماوراء بنفش و از دست دادن آب عمل کنند. اپیدرم فاقد رگ‌های خونی است. رنگ پوست از رنگدانه‌ای به نام ملانین می‌آید که توسط ملانوسیت‌ها تولید می‌شود. محصولات آرایشی و بهداشتی مثل پاک کننده‌ها ،لایه بردارها ، ترمیم کننده‌ها یا مرطوب کننده‎‌ها بر این لایه تاثیر می‌گذارند. پس حتما در انتخاب محصولات پوستی دقت کنید.

چرا اپیدرم مهم است ؟

با افزایش سن، این لایه نازک شده و نگهداری رطوبت را برای پوست دچار مشکل می‌کند. سرامیدها  نقش حیاتی در قابلیت نگهداری رطوبت توسط پوست بازی می‌کنند که این مسئله می تواند در سنین بالا و در مقابل تابش مستقیم خورشید، پوست را محافظت کند . در لایه اپیدرم یک عامل مرطوب کننده طبیعی به نام NMF وجود دارد . تماس طولانی مدت با مواد پاک کننـده قوی و تغییر شرایط آب و هوایی می تواند به کاهش میزان NMF منجر شود و پوست را شکننده و خشک کند. برای پوست‌های افراد در سنین پیری و آسیب دیده ، موادی نظیر آلفا هیدروکسی اسیدها(AHA) ، می تواند ظاهر سالم‌تر و شاداب‌تری به پوست ببخشد.

درم

لایه دوم یا درم 5 تا 7 برابر ضخیم‌تر از اپیدرم است و به وسیله غشاء پیوندی پایه به آن متصل شده است. درم به عنوان بافت پیوندی عمل می‌کند و از بدن در برابر استرس و فشار محافظت می‌کند. همچنین به پوست استحکام و خاصیت کشسانی می‌بخشد. علاوه بر این‌ نقش‌های اصلی آن‌ها عبارتند از:

• تولید عرق و چربی
• ایجاد حس لامسه و گردش خون به پوست
• رشد مو

دلیل اینکه درم می‌تواند این وظایف را انجام دهد این است که فولیکول‌های مو، رگ‌های خونی و رگ‌های لنفاوی در این لایه قرار دارند و در واقع خانه تعدادی از غدد از جمله غدد عرق و غدد چربی است که سبوم تولید می‌کنند. درم همچنین حاوی گیرنده‌هایی است که فشار، درد و گرما را تشخیص می‌دهند.

چرا درم مهم است ؟

• اپیدرم را به کمک شبکه وسیع و ظریف مویرگ‌ها ی خونی خود ، تغذیه می کند .
• به کمک شبکه محکمی از کلاژن و رشته های پروتئینی الاستین، سبب استحکام بافت پوست می‌شود.
• خاصیت ارتجاعی و کشسانی پوست را تامین می‌کند .
• به عنوان یک منبع ذخیره آب عمل می‌کند .
• پوست را در مقابل آسیب‌های فیزیکی محافظت می‌کند .
• نقش مهمی به عنوان یک گیرنده حسی و یک تنظیم کننده داخلی دارد.

هیپودرم

در زیر درم، زیر پوست یا هیپودرم (hypodermis) یا بافت چربی زیر پوستی (subcutaneous tissue) قرار دارد. این لایه در ساختار پوست عمیق‌ترین بخش محسوب می‌شود. از نظر فنی بخشی از پوست نیست، اما به چسبیدن پوست به استخوان‌ها و ماهیچه‌ها کمک می‌کند.  هیپودرم عمدتاً حاوی چربی، بافت همبند و الاستین است که پروتئین کشسان است که به بافت‌ها کمک می‌کند پس از کشش به شکل طبیعی خود بازگردند. بافت زیر پوستی بافت همبندی است که پوست را به ارگان‌های زیرین می‌چسباند و لغزش پوست را روی آن‌ها امکان پذیر می‌سازد. هیپودرم اغلب حاوی سلول‌های چربی است که تعداد آنها بستگی به ناحیه بدن و اندازه آن‌ها بستگی به وضعیت تغذیه‌ای دارد و در مناطقی که ضخامت کافی دارد پانیکولوس آدیپوزوس (Panniculus adiposus) نامیده می‌شود. این لایه به دلیل فراوانی سلول‌های چربی، خاصیت کشسانی بسیار داشته و به عنوان ضربه گیر (مثل عملکرد فنرها در اتومبیل) عمل می‌کند. ضربه گیری این لایه، نقش بسیار مهمی در نگهداری مویرگ‌های خونی و حسگرهای عصبی دارد.

 

 

تفاوت ساختار پوست مردان و زنان

بدن انسان‌ها عموما شباهت زیادی به هم داشته و تنها در موارد جزئی با هم متفاوت هستند. پوست نیز از این موضوع مستثنی نیست. جنسیت، مهم‌ترین عامل ایجاد تفاوت در پوست است. ترشحات غدد جنسی مردانه، بر ضخامت پوست و استحکام لایه های درم می‌افزاید. پوست مردان پر موتر و زبرتر از پوست زنان و همچنین غدد عرق ریز مردان بیشتر از زنان است. ملانین بیشتری در سلول‌های پوست مردان وجود دارد که به همین دلیل، پوست مردان غالبا تیره تر از پوست زنان است.

تاثیر نژاد بر ساختار پوست

اثر بسیار اندکی بر روی پوست انسان‌ها دارد و تنها تفاوت آن به پراکندگی غدد داخل پوست منحصر می‌شود. رنگ تیره بر سلول‌های خاصی در پوست برمی‌گردد که تقریبا تعداد آنها در تمامی انسان‌ها مشابه است در بعضی از نژادها، سلول‌ها بزرگ‌تر بوده و تولید ملانین بیشتری می‌کند. سایر عوامل نظیر رنگ مو و میزان لطافت پوست موروثی است .

شرایط محیطی بر سلامت ساختار پوست تاثیر گذار است

با وجود اینکه نوع و رنگ پوست هر فرد متناسب با ژنتیک متفاوت است ولی شرایط محیطی مختلف تاثیرات مثبت و منفی بسزایی در به خطر افتادن سلامت پوست دارد. اگر جنس پوست شما از ابتدای تولد بسیار خشک یا چرب باشد می‌توانید با مراقبت‌های مختلف، فعالیت‌های بدنی، تغذیه و … تعادل آن را بازگردانید. برعکس این موضوع نیز صادق است و در صورتی که کیفیت پوست شما از ابتدا خوب باشد با رژیم های تغذیه نامناسب و سبک زندگی نادرست، به مرور موجب تخریب شدن آن خواهید شد.

عوامل محیطی مخرب ساختار پوست

از جمله دلایل محیطی مخربی که باعث تخریب ساختار پوست یا پیری زودرس آن می‌شود می‌توان به تغذیه نامناسب در طول زندگی اشاره کرد. از طرفی کمبود مواد مورد نیاز پوست برای بازسازی و شادابی و از طرف دیگر وارد شدن مواد مخرب و مضر تغذیه ای به بدن باعث به هم ریختن تعادل PH پوست یا غدد چربی و همچنین تخریب سلول‌های زنده می‌شود این موارد مسائلی هستند که به شدت در آسیب رساندن به کیفیت پوست موثر هستند.

 

وظایف پوست

• بدن را در مقابل آسیب های مکانیکی، حرارت وتابش شدید نور محافظت می کند (سیستم دفاع مکانیکی).
• از نفوذ مواد شیمیایی و ورود میکروبها و میکرو ارگانیسم ها به بدن جلوگیری می نماید (سیستم دفاع ایمونولوژیکی).
• برخی از مواد مضر حاصل از فعالیتهای متابولیسمی در سیستم گوارشی و کبد را دفع میکند.
• هورمونها و آنزیمها را درداخل بدن حفظ می کند.
• به عنوان یک عضو لامسه خارجی، پیام های حسی را از طریق اعصاب به مغز و مراکز عصبی منتقل می کند.
• به کمک سلول های لانگرهانس، نقش مهمی را در سیستم ایمنی بدن ایفا می نماید.
• نشان دادن نژاد هر فرد (سیاه پوست-سفید پوست و غیره).
• نشان دادن جنسیت هر فرد (مرد و زن .
• مانع از تبخیر شدن آب بدن. تنظیم حرارت بدن و سدی در برابر از دست دادن دمای داخلی بدن.

عملکرد پوست

برخی از نقش‌های اصلی پوست عبارتند از:

• محافظت در برابر عوامل بیماری ‌زا
• ذخیره چربی و آب
• ایجاد حس از طریق حسگرهای عصبی که دما، فشار، لرزش، لمس و آسیب را تشخیص می‌دهد.
• کنترل از دست دادن آب یا جلوگیری از خروج آب توسط تبخیر.
• ایجاد مقاومت در برابر آب با جلوگیری از بین رفتن مواد مغذی از پوست.
• کمک به تنظیم حرارت با تولید عرق و باز کردن عروق خونی که به خنک نگه داشتن بدن کمک می‌کند.

مراحل ترمیم زخم

مراحل ترمیم زخم به صورت ۴ مرحله ی پی در پی است که شامل هموستاز، التهاب، تکثیر و بلوغ می باشد. گرچه مراحل ترمیم زخم به شکل خطی می باشد اما گاهی فرآیند ترمیم می تواند به طرف جلو یا عقب برود که این موضوع بستگی به شرایط داخلی یا خارجی بیمار دارد. روند طبیعی بهبود زخم مجموعه ای از واکنش های سلولی و شیمیایی در بدن و به طور اختصاصی در محدوده زخم می باشد که  بلافاصله از زمان بروز زخم شروع شده و تا ماه ها و شاید سال ها پس از بهبود زخم و بسته شدن آن ادامه پیدا کند.

در زخم حاد روند التیام زخم به طور طبیعی سیر بهبود را طی می نماید ولی در زخم مزمن یا غیر قابل التیام به علت دخالت یک عامل داخلی یا خارجی زخم، در یکی از مراحل بهبود متوقف شده و روند التیام زخم کند و یا مختل می شود. به محض ایجاد زخم بدن وظیفه دارد چند واکنش را به طور همزمان شروع و ادامه دهد که شامل: جلوگیری از خونریزی، پیشگیری ازهجوم باکتری و میکروارگانیسم ها و برداشت بافت مرده و اجسام خارجی از موضع زخم و تولید بافت جدید در زخم می باشد.